Prometheus (2012); fascinerend maar wel gemankeerd…

Al jaren is er een mysterieuze buzz rond de film Prometheus van meesterregisseur Ridley Scott. Graag vertel ik u of deze film de moeite waard is om te bekijken en waarom. Het grote probleem is dat alle details die ik over deze film onthul het toekomstige kijkplezier verminderen of verpesten. En dat komt nog eens bovenop al het materiaal dat Scott zelf al voorafgaand aan de première heeft onthuld. DUS ATTENTIE, SPOILER ALERT! Indien u liefhebber bent van het sci-fi/horror genre en u heeft Prometheus nog niet gezien, lees dan niet verder. Want ik onthul hier mogelijk details die het bekijken van de film voor u kunnen verstieren!

Daar gaat ie dan.

Prometheus, hoe zat de voorgeschiedenis ook al weer in elkaar?

In 1979 verbijsterde Ridley Scott de filmwereld met het trage doch ijzingwekkende meesterwerk ‘Alien’. Alien handelde over een commercieel vrachtschip (de Nostromo) dat een (nood?)signaal ontvangt van een onbekende planeet. De bemanning gaat op onderzoek uit en wordt geconfronteerd met de terreur van het door de briljante Zwitserse graficus Hans Rüdi Giger ontworpen ruimtewezen.

De film was intrigerend en angstaanjagend tegelijk. Het idioom, de situatieschets en zelfs de anatomie van het ruimtewezen zijn in de decennia daarna talloze keren geïmiteerd. Alien was een instant klassieker en is 33 jaar na dato nog steeds tergend griezelig. Daarbij herdefinieerde ‘leading lady’ Sigourney Weaver in één klap de betekenis van vrouwen in enge films.

In een tijd waarin sequels nog niet gebruikelijk waren, bedacht Scott dat er meer viel te vertellen. Hij liet de klus over aan zijn minstens even getalenteerde maatje James Cameron (U weet wel, de man die ons werkjes zoals The Terminator, Titanic en Avatar schonk!).

Cameron presenteerde in 1986 ‘Aliens’. Die naam mag dan fantasieloos klinken, de film was wederom briljant. Onder de volgelingen van de Alien ‘franchise’ is sindsdien discussie over welke film nu beter is: Alien of Aliens. De geleerden zijn het er tot op de dag van vandaag niet over eens geworden.

Maar daarna ging het bergafwaarts. In 1992 verscheen het relatief futloze ‘Alien 3’ van David Fincher (‘Se7en’, ‘Fight Club’, ‘The Social Network’). Een behoorlijke tegenvaller want de verwachtingen met Fincher aan het roer waren hoog. In 1997 kwam daar nog ‘Alien: Resurrection’ van Jean-Pierre Jeunet bij. Ook zal zo’n formidabele regisseur (‘Le fabuleux destin d’Amélie Poulain’, ‘Delicatessen’). Maar de Alien-saga transformeerde in zijn handen tot een enigszins onsamenhangende herhalingsoefening.

Van de daarna volgende ‘Alien versus Predator’-reeks zal ik niet eens jaartallen of regisseurs noemen. Die tak van de familie was zo beroerd dat de franchise enkele jaren geleden op sterven na dood was.

Totdat de godfather van Alien, Ridley Scott zelf dus, graag een prequel op Alien wilde maken.
Aldus geschiedde, en nu komen wij dus bij de inhoud en details van Prometheus.

In Prometheus ontdekt een stel archeologen (onder leiding van Doctor Shaw, een rol van de Zweedse actrice Noomi Rapace) in het Schotland van 2089 grottekeningen waarop kennelijk bezoekers van buiten de aarde worden afgebeeld. Mede naar aanleiding van die grottekeningen vertrekt een expeditie in de richting van een planeet waar meer ontdekt zou moeten worden over de oorsprong van het menselijk leven.

Rapace speelde eerder de vrouwelijke lead in de originele (Zweedstalige) Millennium-triologie van Stieg Larsson. In Millennium leverde Rapace een monumentale acteerprestatie. Dat schept hoge verwachtingen voor Prometheus en creëert het gevoel dat Rapace op enige wijze wordt ingezet om Sigourney Weaver te evenaren.

En Hoewel Rapace weer redelijk goed op dreef is weet zij het niveau van Millennium bij lange na niet te benaderen. In Millennium was zij graatmager afgetraind en uitgedost met een radicaal kapsel en dito lichaamsbespijkering. In Prometheus heb je als kijker in eerste aanleg moeite om haar te herkennen. Want haar gezicht oogt aanzienlijk meer doorvoed en haar kapsel en klederdracht stralen een tamelijk burgerlijk bestaan uit. Haar bijna vlekkeloze Engels klinkt ook al een stuk minder spannend dan dat Zweedse, zangerige staccato.

Gelukkig doet Rapace één scène die de filmgeschiedenis in zal gaan als een klassieker. Laat ik dit de ‘nietjes-scène’ noemen. Zodra u de scène ziet begrijpt u waarom.

Maar over de volle linie maakt Rapace niet de onvergetelijke indruk die zij in Millennium achterliet.

Welke castleden hebben dan nog meer de potentie om zich cinematografisch onsterfelijk te maken?

Charlize Tehron maakt een zeer behoorlijke indruk als koude bitch van de firma Weyland. Maar haar grote geheim weet je als kijker al lang voordat Scott besluit het met een overbodige en theatrale uitspraak van Theron te ‘onthullen’.

De bijna altijd goede Michael Fassbender is leuk op dreef als android David. Maar hij doet weinig méér dan zijn voorgangers (zoals Ian Holm en Lance Henriksen, die de rol van android op zich namen in respectievelijk Alien en Aliens). Daarbij was Fassbender veel sterker in ‘Shame’ en ‘Inglourious Basterds’, en dat blijft toch hangen.

De opzichtige ‘ik-stel-een-oude-man-voor’ make-up van Guy Pearce doet op voorhand afbreuk aan zijn rol, en zelfs de hele film. Kom op, een echte oude man heeft niet zo’n kop.

Van de rest van het ensemble zijn mij geen memorabele scenes bijgebleven.
Dus moet Prometheus het hebben van het legendarische acteerwerk?
Nee.

Maakt Prometheus dan indruk vanwege de baanbrekende special effects, zoals Alien eerder deed?
Nee.

Begrijp mij goed, de special effects zijn oogstrelend en nu en dan overdonderend.
Maar visuele revoluties zoals in ‘The Matrix’ of ‘Avatar’ blijven uit.
Ook alles wat lijkt op slijmerige tentakels, face-huggers of ander buitenaards rapalje voegt weinig meerwaarde toe aan wat wij 33 jaar geleden al hebben gezien. Het monster aan het einde van de film is zelfs nadrukkelijk herkenbaar als afkomstig uit de computer. Ik had anno 2012, en zeker van een regisseur als Ridley Scott verwacht dat zijn producten niet meer betrapt konden worden op de digitale trukendoos.

Is Prometheus spannend? Ja. Met regelmaat.
Maar nergens wordt het zo griezelig als in die naargeestige onderbuik van de Nostromo in 1979.

Is Prometheus verrassend? Eigenlijk niet zo heel erg.

Want wie de door de Scott vrijgegeven trailers een beetje secuur ontleedt en weer aan elkaar plakt, kent zo ongeveer driekwart van de plotlijn.

Daarna is het echt zoeken naar interessante wendingen en verrassingen. Er zijn er nog een paar, maar die zitten meer op micro-niveau dan in de hoofdstructuur van het verhaal. Maar door te verklappen dat de plot van Prometheus, na het zien van de trailers, weinig geheimen meer in petto heeft, is eigenlijk ook al een geheim verklapt.

Een van de weinige onverwachte wendingen is het plotselinge ‘optreden’ van de albino humanoid. Dat is weliswaar enigszins griezelig, maar je gaat er niet echt van op je nagels bijten. Want reeds in de eerste scene van de film is deze knakker volop in beeld. En iets waarvan je al lang weet hoe het er uit ziet is al een stuk minder eng en zeker niet meer verrassend. Dat had Scott nu juist zo goed begrepen in Alien.

Aanvullend heeft Prometheus enkele opzichtige zwakke punten in het script.

Zoals het vinden van de grottekeningen in Schotland. Rapace roept daar luidruchtig haar teamleden bij elkaar om aan te geven dat zij iets bijzonders heeft ontdekt. Wanneer haar rap toegesnelde collega’s arriveren staan er echter al lang bouwlampen opgesteld die de grottekeningen aanlichten.

De manier waarop de bemanning in eerste instantie een vreemde, mogelijk vijandige planeet betreedt is ridicuul: Hoppakee, vol gas met een stel motorfietsen en een soort vrachtwagen door het landschap knallen. En als wij toch nonchalant doen maken wij het eerste contact met het oppervlak door gewoon allemaal uit die voertuigen te springen. Hallo, wij zijn hier op een volkomen onbekende planeet! Waarom een biljoen dollar kostende expeditie op deze manier riskeren?

De plotselinge opkomst van een storm waardoor de expeditie zich gehaast moet terugtrekken is ook een stevige misser. Is het meest geavanceerde ruimteschip anno 2091 niet in staat om een reusachtige storm tevoren te zien aankomen? Kom op zeg.

Het levert geforceerde beelden op van slechts meters voor de storm uit racende bemanningsleden. Dat ziet er vast spannender uit dan dat de bemanningsleden een uurtje eerder waren gewaarschuwd. Maar geloofwaardig is het allerminst.

Om maar niet te spreken van de geforceerde spanning en gemaakte ruzies tussen de diverse bemanningsleden. Dat is echt een verplicht nummertje dat kennelijk thuishoort in films in dit genre. Maar Scott is van het kaliber dat zich helemaal niet hoeft te houden aan dit soort conventies.

Ook de manier waarop de bemanningsleden Fifield en Millburn reageren wanneer zij als eerste mens in de geschiedenis oog in oog staan met buitenaards leven is ridicuul. Zou u bij het op een wildvreemde planeet ontwaren van een meterslange, slijmerige en armdikke paling met een zuignap op zijn kop het beest naar u toe lokken zoals u dat zou doen met een hongerig straatpoesje?

Rennen zou u, en ik ook!

Wat overblijft is een vakkundig in elkaar gezette, bij tijd en wijle spannende en zeker spectaculaire sci-fi griezelaar. Wie tevoren niets van de film weet kan zich zelfs door diverse wendingen enigszins laten verrassen.

Maar is Prometheus het geniale meesterwerk waarvan filmliefhebbers jaren lang hadden gehoopt dat Ridley Scott er de wereld mee zou verbijsteren?
Nee.

(3139 views)